Geomaty na skarpy ziemne

Wzmocnienie powierzchni skarpy jest możliwe na kilka sposobów – w zależności od jej nachylenia oraz pożądanego rodzaju szaty roślinnej. Jednym z najczęściej stosowanych rozwiązań jest wykorzystanie przeciwerozyjnych geosyntetyków.

Ochrona skarp obiektów drogowych i kubaturowych

Geomaty służą do kształtowania powierzchni nasypów drogowych i kolejowych, korpusów ziemnych, przyczółków mostowych oraz bezpośredniego otoczenia infrastruktury komunikacyjnej. Często stosuje się je także na skarpach ekranów akustycznych oraz w otoczeniu budynków mieszkalnych i przemysłowych.

Tymczasowe maty przeciwerozyjne stosujemy w sytuacjach, gdy proces zazieleniania odbywa się metodą „suchą”. Chodzi o skarpy, które po zakończeniu realizacji będą miały ograniczony kontakt z wodą płynącą, a docelową ochronę zapewni im wykształcona darń. W trudniejszych warunkach należy wybierać ochronę z trwałych geosyntetyków.

W budownictwie kubaturowym siatki jutowe i kokosowe (często w połączeniu z matami ściółkującymi) są wykorzystywane do ochrony nowo uformowanych skarp wokół budynków wielorodzinnych i jednorodzinnych. Skarpy te są następnie zazieleniane lub obsadzane roślinami okrywowymi. Jeśli projekt tego wymaga, stosuje się również trwałe geomaty polimerowe.

Kolejnym obszarem zastosowania są skarpy najazdowe mostów i kładek, które bywają bardzo strome i narażone na intensywny spływ wód opadowych z nawierzchni.

Zdjęcie: CH&T Pardubice

Ważne: Strome skarpy z gruntu zbrojonego, wykorzystujące geokraty (georuszty), wymagają ochrony przeciwerozyjnej lica przed wymywaniem drobnych cząstek gruntu. Najczęściej stosuje się do tego płaskie maty kokosowe.

Zdjęcie: Zdeněk Hřib

Ochrona brzegów zbiorników i cieków wodnych

Brzegi stawów, potoków i rzek są stale narażone na oddziaływanie wody, która stopniowo wynosi glebę i narusza stabilność skarpy. Bez odpowiedniej ochrony dochodzi do rozmywania, osuwisk oraz zamulania koryt i okolicznych powierzchni. Wyroby geosyntetyczne są poszukiwaną alternatywą dla klasycznych technologii – zarówno ze względu na niskie koszty, jak i prosty oraz szybki przebieg robót nawet w trudnych warunkach.

Zdjęcie: Williamson Construction

Geosyntetyki przeznaczone do ochrony przeciwerozyjnej wspierają wzrost roślinności przez określony okres projektowy. Z punktu widzenia trwałości w ograniczonym zakresie stosujemy tymczasowe materiały przeciwerozyjne – biodegradowalne, które wspomagają rozwój roślinności w pierwszych miesiącach.

W większości przypadków problematykę brzegów rozwiązujemy trwałymi materiałami przeciwerozyjnymi, które stabilizują powierzchnię w okresie tworzenia systemu korzeniowego, a następnie zapewniają mu długotrwałe podparcie. Są wykorzystywane na obszarach obciążanych powtarzającymi się powodziami oraz falowaniem przy brzegach rzek, jazów, na wałach.

Zdjęcie: Salix

Z punktu widzenia oddziaływania wody rozróżniamy ochronę przeciwerozyjną skarp na ochronę skarp suchych i zalewanych (zwilżanych).

Ochrona skarp okresowo zalewanych (zwilżanych)

Wykorzystanie geomat, zwłaszcza geomat trójwymiarowych (podpowierzchniowych), jest w tym przypadku tańsze niż rozwiązania sztywne (betonowe). Połączenie geomaty z odpowiednią mieszanką traw tworzy powierzchnię odporną na ulewy nawalne oraz spiętrzone fale.

Ochrona skarp trwale zwilżanych wodą płynącą

W przypadku skarp poddanych stałemu działaniu wody płynącej, konieczne jest stosowanie mat powierzchniowych o wzmocnionej konstrukcji lub systemów geokrat (geokomórek) wypełnionych kruszywem. W takich przypadkach dobór rozwiązania zawsze powinien skonsultować specjalista geotechnik.

Zdjęcie: Presto Geosystems

Ochrona linii brzegowej – walce kokosowe

Walce kokosowe (Coir Log) instaluje się wzdłuż linii brzegowej, aby pochłaniały energię wody. Zmniejszają one prędkość nurtu przy brzegu, minimalizują wymywanie gleby i sprzyjają naturalnej sedymentacji.

Ochrona skarp hałd i rewitalizacja terenu

Geomaty zapewniają szybszy wzrost roślin tam, gdzie konieczne jest wsparcie odnowy roślinności. Wykorzystuje się je przy rekultywacji krajobrazu po usunięciu sztucznych, ludzkich ingerencji w przyrodę.

Stosuje się je również przy rekultywacjach starych składowisk – po zamknięciu składowiska powierzchnię przykrywa się warstwą gruntu, a geomaty pomagają, aby grunt utrzymał się na miejscu i szybko się zazielenił.

Ochrona skarp w ogrodach

Strome skarpy w ogrodach i wokół domów jednorodzinnych stanowią specyficzne wyzwanie, ponieważ łączą wymagania estetyczne z koniecznością zapewnienia stabilności i bezpieczeństwa. Przy braku lub niewłaściwym wzmocnieniu po silnych deszczach grożą spływy gruntu, a przy obciążeniu (np. budowa ogrodzenia, tarasu) także osunięcie skarpy.

W ogrodach za pomocą geomat można zabezpieczać skarpy każdej wielkości. W przypadku nachyleń skarp do 50°, warunkowo także bardziej stromych, ale często w połączeniu z innymi technologiami. Najpopularniejsze są siatki i maty kokosowe, ponieważ łączą naturalne i estetyczne rozwiązanie, które wygląda dobrze także wtedy, gdy posadzone rośliny dopiero się rozrastają i nie pokryły jeszcze skarpy na całej powierzchni.

Do oczek ogrodowych i terenów ozdobnych stosuje się naturalne maty z kokosu lub juty. Te po kilku latach ulegają rozkładowi, a zastępują je rośliny.

Zdjęcie: British Pond Plants

A jak ochronić skarpę w ogrodzie przed spływem gruntu i erozją powierzchniową? Zobacz praktyczne porady, jak wybrać odpowiednią matę lub siatkę na skarpę. Przykłady, jak rozwiązano konkretne sytuacje, można zobaczyć w tym artykule.

 Szczególnie podczas budowy domów jednorodzinnych w trudnym terenie często powstają bardzo strome skarpy, sięgające niekiedy aż do podłoża skalnego. Takich stromych uskoków nie da się zabezpieczyć wyłącznie powierzchniową ochroną przeciwerozyjną.

W takich przypadkach u podnóża (w stopie) skarpy konieczne jest zaprojektowanie konstrukcji oporowej – wykonanej z betonu, prefabrykatów lub gabionów. Jest to klasyczny przykład sytuacji, której nie da się rozwiązać wyłącznie za pomocą mat lub siatek przeciwerozyjnych. Najczęstszym, choć wymagającym większych nakładów finansowych rozwiązaniem, jest projekt i budowa muru oporowego, który przejmie parcie gruntu i zapewni stabilność całej konstrukcji.

Stabilizacja bardzo stromych skarp

W przypadku skarp o zaburzonej stateczności powierzchniowej, stosuje się połączenie geomat ze stalowymi siatkami wysokiej wytrzymałości, które są kotwione głęboko w gruncie za pomocą kotew gruntowych. Pozwala to na uniknięcie płytkich osuwisk.